Teleturniej składał się z kilku rund. Przedstawię zasady
obowiązujące w 1999 roku. Udział w każdym teleturnieju brały cztery
osoby. Program składał się z kilku rund:
Runda 1 - Pytanie dla każdego. Uczestnik nr 1 z tablicy, na
której umieszczonych było 36 kategorii pytań (6 rzędów po 6 kategorii)
losował jeden poziomy rząd z kategoriami. Spośród wylosowanego rzędu
pytań wybierał kategorię, z której chciał usłyszeć pytanie. Następnie
prowadzący naprzemiennie zadawał po dwa pytania z danej kategorii
uczestnikowi nr 1 i nr 2. Następnie uczestnik nr 2 dokonywał losowania i
na podobnej zasadzie odpowiadali uczestnicy nr 2 i 3. Następnie brali w
rundzie udział uczestnicy nr 3 i 4, a na końcu uczestnicy nr 4 i 1. Za
każdą prawidłową odpowiedź uczestnik otrzymywał punkt. Mogło się
zdarzyć, że za prawidłową odpowiedź uczestnik mógł otrzymać tzw.
"premię", czyli dodatkową nagrodę (zazwyczaj Encyklopedia PWN). Na
tablicy znajdowały się oprócz kategorii także znaki - dwa wykrzykniki
oznaczały na przykład, że zawodnik wybierał dwie kategorie - jedną dla
siebie i rywala, a kolejną dla dwóch przeciwników (czyli np. gracz nr 1
wybierał nie tylko kategorię, na którą odpowiadał on i gracz nr 2, ale
też kategorię, na którą później odpowiadali gracze nr 2 i nr 3). Wyboru
mógł dokonać z całej tablicy, czyli wszystkich kategorii. Był też jeden
wykrzyknik, iks, znaki zapytania oraz dwie strzałki tworzące kąt prosty
(wektory). Wykrzyknik oznaczał możliwość wyboru dowolnej dziedziny z
całej tablicy. Znak zapytania - pytanie niespodzianka (możliwe z każdej
kategorii), wektory - możliwość wyboru kategorii nie tylko z linii
poziomej, ale też pionowej. Iks (krzyżyk) natomiast oznaczał powtórne
losowanie z wyeliminowaniem jednego szeregu kategorii.
Runda 2 - Pytania dla wszystkich. Losowanie kategorii odbywało
się na podobnych zasadach. Każdy uczestnik losował raz rząd i wybierał
kategorię. Prowadzący zadawał pytanie, na które odpowiadali wszyscy
uczestnicy, odpowiedź zapisując na tabliczkach. Na odpowiedź mieli 15
sekund. Następnie prowadzący sprawdzał odpowiedzi (uczestnicy pokazywali
tabliczki) i mówił, kto odpowiedział prawidłowo. Za dobrą odpowiedź
uczestnik otrzymywał dwa punkty.
Runda 3 - Konkurs Janusza W. W materiale filmowym prezentowano
cztery fragmenty związane z wybraną dziedziną (historia, botanika,
itp.). Zadaniem uczestników było odgadnięcie, co w kolejnych fragmentach
widzieli na filmie - np. nazwy ptaków, nazwiska pojawiających się
ludzi, itp. Zazwyczaj za poprawne wszystkie odpowiedzi uczestnik
zdobywał dwa punkty, za trzy jeden punkt, za mniej niż trzy - nie
zdobywał punktów.
Runda 4 - Skojarzenia. Prezentowane były różnego rodzaju
zdjęcia związane z odpowiedzią na pytanie. Na zasadzie skojarzeń trzeba
było dać prawidłową odpowiedź na pytanie zadane przed wyświetlaniem
obrazów - np. co to za miejsce, jak się nazywa twórca, itp. Za
prawidłową odpowiedź uczestnicy otrzymywali dwa punkty.
Runda 5 - Encyklopedia. Jeden z uczestników, do którego
podchodził z encyklopedią prowadzący, otwierał ją na przypadkowej
stronie. Następnie prowadzący wybierał z encyklopedii, z otwartych dwóch
stron hasło, które ogłaszał uczestnikom. Następnie czytał trzy warianty
wyjaśnienia danego hasła (np. czy ekshibicjonizm to...). Zadaniem
uczestnika było wybrać odpowiednie wyjaśnienie hasła. Dobra odpowiedź -
dwa punkty.
Runda 6 - Kto pierwszy. Prowadzący czytał osiem pytań,
odpowiedzi udzielał ten, kto pierwszy zgłosił się do pytania. Można było
zgłaszać się przed usłyszeniem pytania. Za dobrą odpowiedź uczestnik
otrzymywał punkt, za złą punkt tracił.
Dwóch uczestników przechodziło do kolejnego odcinka - rundy. Łącznie w
pierwszej części sezonu brało udział 16 uczestników, którzy w kolejnych
odcinkach rywalizowali między sobą aż do wyłonienia jednego zwycięzcy,
który wygrywał tytułowy Miliard, a po denominacji - 100 tysięcy złotych.
W pierwotnej wersji teleturnieju w każdym odcinku
uczestniczyło dwóch zawodników, jeden przechodził do kolejnego programu.
Pierwsza runda przypominała tę z późniejszej wersji - z tym, że każdy
uczestnik wybierał po dwie kategorie, a prowadzący zadawał z każdej
kategorii po jednym pytaniu. Za dobrą odpowiedź - jeden punkt.
W kolejnej rundzie prowadzący zadawał pytania z listy 70 pytań.
Uczestnik wybierał numer pytania, na które odpowiadał. Dobra odpowiedź -
jeden punkt. Każdy uczestnik odpowiadał na cztery pytania.
Kolejna runda to zadanie, do którego trzeba było użyć głowy. Na
przykład z fizyki lub chemii. Nie chodziło liczenie, ale na przykład
zrobienie chemicznego doświadczenia i opisanie go. Za prawidłowe
wykonanie zadania - dwa punkty.
Czwarta runda - losowanie jak w pierwszej, a dalszy ciąg przypominał
rundę zwaną "Konkurs Janusza W.". Prawidłowa odpowiedź - dwa punkty.
Runda piąta - przypominała trzecią, czyli do wykonania jakieś zadanie
(np. wygranie czegoś na cymbałkach). Jury decydowało, ile punktów
otrzymują uczestnicy.
Szósta runda - Dwa zadania z zapisywaniem odpowiedzi na tablicy: np.
zadanie z podręcznika z podstawówki (np. matematyczne). Dwa punkty za
prawidłową odpowiedź.
Siódma runda - życiorys. Prowadzący czytał życiorys kogoś znanego w
trzech fragmentach. Za poprawną odpowiedź w trakcie pierwszego fragmenru
można było zgarnąć 3 punkty, drugiego dwa, a trzeciego jeden.
Uczestnicy mieli prawo udzielić raz błędnej odpowiedzi. Odpowiedzi
uczestnicy udzielali na tablicy. Gdy uczestnik udzielił odpowiedzi,
zatrzymywał czytanie słowem Stop, prowadzący sprawdzał i mówił, czy
poprawna odpowiedź.
Ostatnia runda to encyklopedia, ale na innych zasadach niż w
późniejszych latach. To znaczy hasło i trzy możliwe definicje wybierali
sami zawodnicy, nawzajem próbując siebie wprowadzić w błąd. Jeśli rywal
wskazał błędną odpowiedź, zadający zdobywał dwa punkty.
W przypadku remisu następowała dogrywka na zasadach rundy drugiej. To
znaczy prowadzący zadawał pytania naprzemiennie obydwu uczestnikom
dopóki na tablicy wyników przestał widnieć remis.
W 2002 roku rundy były następujące:
1) Poznajmy się - szesnaście kategorii, z których
uczestnicy wybierali po jednej i odpowiadali z niej na pytanie. W sumie
każdy odpowiadał na dwa pytania. Następnie uczestnicy wybierali
kategorie dla przeciwnika (także dwie). Jeśli ktoś odpowiedział źle -
tracił 250 zł (uczestnicy zaczynali program z kwotą 2,5 tys.), pieniądze
trafiały do tzw. rozumu, a pytanie trafiało do przeciwnika, który
również tracił pieniądze, jeśli nie odpowiedział prawidłowo. Jeśli dwaj
uczestnicy odpowiedzieli źle - pytanie prowadzący zadawał telewidzom. Za
prawidłową odpowiedź ktoś mógł wygrać drobną sumę pieniędzy (250 zł.?)
2) Skojarzenia - na zasadzie z poprzednich lat, z tym, że każdy z
uczestników odpowiadał na inny ciąg skojarzeń. Błędna odpowiedź -
strata 250 zł.
3) Najszybsze pytania - prowadzący czytał 10 pytań, na które
uczestnicy mieli odpowiedzieć tak lub nie (bez zastanowienia).
Odpowiadali naprzemiennie. Za każdą błędną odpowiedź - 250 zł kary.
4) Konkursy Janusza W. Zasady jak w 3 rundzie w latach 1995-2000,
z tym, że każdy miał swój konkurs (prowadzący przygotowywał w sumie
trzy konkursy z różnych kategorii, by uczestnicy mieli wybór).
5) Wielka zmyła - hasła z encyklopedii. Prowadzący czytał hasło i
jego definicję, w którą wpleciona była zmyłka - błąd. Zadaniem
uczestnika było wychwycić ów błąd.
6) Kto pierwszy? Zasady jak we wcześniejszych latach. Łącznie
sześć pytań. Jednego nie jestem pewien - wydaje mi się w przypadku
dobrej odpowiedzi uczestnik zabierał pieniądze (250 zł) z puli
przeciwnika. Zła odpowiedź strata pieniędzy (na rzecz rozumu). Mogę się
jednak mylić...
Oczywiście widziałem też programy z innymi rundami, kategoriami pytań
i zasadami, ale opisałem te, które wydawały mi się najbardziej
pamiętne. Początkowo program pojawiał się w czwartki ok. 17.20 (po
Teleexpresie), potem w soboty około południa (np. 13). Teleturniej
zniknął z anteny TVP w 2005 roku.
I jeszcze ciekawostka - w połowie lat 90 w ferie pojawił się program Ferie z miliardem, na
zasadach teleturnieju Miliard w rozumie. Był to teleturniej dla
nastolatków (uczniów), a prowadzącym był Janusz Weiss. Przyznam, że
byłem zachwycony, że powstała ta wersja programu, szkoda jedynie, że
tylko w jedne ferie.