Sąsiedzi

Sąsiedzi (oryginalne tytuły słowackie i czeskie: Pat a Mat oraz ...a je to!; pol. Pat i Mat oraz ...i to wszystko!) – czechosłowacki, od 1993 czeski lalkowy serial animowany opowiadający o perypetiach dwóch nieudolnych majsterkowiczów, Pata i Mata. Został stworzony w dniu 12 sierpnia 1976 przez reżysera filmu Lubomíra Beneša oraz scenarzystę i scenografa Vladimíra Jiránka.

Film przedstawia dwóch bohaterów stawiających czoło problemom i próbujących je rozwiązać samodzielnie za pomocą prostych narzędzi, co zawsze jest przyczyną jeszcze większych problemów. Mimo wszystko, bohaterowie są zadowoleni z wyniku swojej ciężkiej pracy.
Niezręczność manualna to główny motyw serialu. Obok humoru, cechą filmu jest także optymistyczne podejście do życia. Dwójka bohaterów zawsze podejmuje wyzwanie i nie poddaje się, aż znajdzie rozwiązanie problemu.

Początkowo tytułowi sąsiedzi mieszkają w bloku (odc. 1-10, 15-17, 19, 21, 23, 26, 28), w niektórych odcinkach spędzają czas na wsi (odc. 12-14, 18, 22, 25, 27, 29, 79-91). Potem w dwóch domach typu "klocek" (odc. 30–49) i w domu typu "bliźniak" (odc. 51–78). W odcinku "Przeprowadzka" Pat i Mat przeprowadzają się na wieś, natomiast w odcinku "Śniadanie na trawie" Pat i Mat jadą na majówkę. W odcinku "Deszcz" Pat i Mat załatali dach, ale lina zablokowała otwieranie drzwi i domek został zniszczony, zatem powstał nowy domek w odcinku "Łyżwy".

Muzykę do serialu skomponował Petr Skoumal.

Bohaterowie

W serialu bohaterów jest tylko dwóch. Nie wyemitowano jeszcze odcinka, w którym bohaterowie posługiwali się dialogami (z wyjątkiem emisji holenderskiej, w której tytułowym postaciom głosu użyczą Kees Prins i Siem van Leeuwen), czy występowałyby więcej lub mniej niż dwie osoby. W niektórych odcinkach są momenty, gdzie na początku epizodu pojawia się jeden bohater, a potem drugi. W odcinku pilotażowym postacie nie noszą czapek i mają brwi.

• Pat – ma łysą i bardziej zaokrągloną głowę, duży nos i półokrągłe, wystające uszy. Na głowie nosi niebieski beret z antenką. Zawsze nosi żółtą bluzkę, niebieskie dżinsy o wielkim rozmiarze oraz czarne (pierwotnie brązowe) buty. W niektórych odcinkach 6 serii jego bluzka była nieco większa.
• Mat – jest łysym mężczyzną, trochę wyższy i chudszy od sąsiada. Ma jajowatą głowę, wielki, wyższy nos oraz wystające, półowalne uszy. Nosi na głowie niewielką zimową czapkę w biało-niebieskie, ustawione poziomo paski (w serii 1-5 wzory) z białym pomponem. W odcinku pilotażowym nosił czerwoną bluzkę, potem w odc. 2-29 szarą. Od odcinka 30. (trzecia seria) powrócił do noszenia czerwonej, po czym ma ją na sobie aż do dziś. Nosi też niebieskie, szerokie dżinsy i czarne buty.

Historia

Dwójka bohaterów pierwszy raz pojawiła się w krótkim filmie pt. Kuťáci (dosłownie Druciarze, w Polsce jako Monterzy) w 1976. Później w latach 1979–1985 wystąpili w serialu telewizyjnym pt. A je to! (dosł. I to wszystko!, w Polsce ten tytuł się nie przyjął). Pat i Mat zostali "ochrzczeni" w 1989, serial został też przemianowany na Pat a Mat. Nowa nazwa serialu jest widoczna aż do dziś.
Autorzy myśleli o stworzeniu komedii dla widzów dorosłych, ale serial stał się popularny wśród widzów w każdym wieku. W Czechosłowacji, pierwsze 35 odcinków mogło być wyprodukowane tylko jako 7-minutowe programy dla dzieci.
Kontrowersje wzbudziły kolory bluzek bohaterów. Porównywano je do dwóch skłóconych, komunistycznych mocarstw. Czerwona bluzka Mata miała symbolizować ZSRR, zaś żółta Pata miała symbolizować Chiny. Samym bohaterom też przypisywano poglądy socjalistyczne. Dlatego w serii z lat 1979-1985 zakazano emisji w Czechach. Serial nadal produkowano w Pradze, lecz na zlecenie słowackie.
Początkowo, serial nie był emitowany w telewizji. Premierę w czechosłowackiej telewizji serial miał dopiero 23 listopada 1982 r.
Serial zdobył popularność w wielu krajach. Był nadawany m.in. w Czechach, Polsce, Niemczech, Szwajcarii, Brazylii, Finlandii, Holandii, Norwegii, Iranie, Chorwacji, Islandii, Hiszpanii, Węgrzech, Jugosławii, Szwecji, Jordanii.
Po rozpadzie Czechosłowacji, Lubomír Beneš (zmarły w 1995) założył własne studio filmowe AIF w Pradze w 1990. Dzięki pomocy finansowej z zewnątrz, Beneš i jego zespół nakręcił 14 nowych odcinków.
W 2002 wznowiono po kilkuletniej przerwie produkcję serialu. Najnowsze odcinki zostały zrealizowane przez wytwórnię Atéliery Bonton Zlín oraz przez mniejsze studia produkujące dla zlinskiej wytwórni: Anima i patmat s.r.o Reżyserem w odcinkach ze studia Pat Mat jest syn Lubomíra Beneša, Marek Beneš. Wytwórnia ze Zlina nakręciła 9 nowych odcinków, Anima 7 odcinków, a patmat s.r.o najwięcej, bo aż 12 odcinków. W poprzednich seriach niektóre odcinki były zakończone słynnymi porażkami bohaterów, lecz w przeciwieństwie do nich, filmiki te charakteryzują się szczęśliwym zakończeniem, choć kilka stanowi wyjątek.
W 2010 na festiwalu w Zlinie wyemitowano premierowy odcinek nowej serii. Marek Beneš i jego współpracownicy do 2015 stworzyli i zatwierdzili do emisji 13 odcinków.