Zmiennicy

"Zmiennicy" to trzeci, po "Kapitanie Sowie na tropie" i "Alternatywy 4", serial Stanisława Barei, a jednocześnie jego ostatnie dzieło. Tak jak w poprzednich filmach reżysera, tak i w "Zmiennikach" spotykamy się z wyśmiewaniem PRL-owskiej rzeczywistości i absurdów życia codziennego, tym razem, Polski połowy lat 80. ubiegłego wieku.

Główną osią wszystkich przedstawionych w serialu wydarzeń są przygody tytułowych zmienników, czyli dwójki warszawskich taksówkarzy. Jednym z nich jest Katarzyna Piórecka, którą poznajemy jeszcze w roli kierowcy żuka w Spółdzielczej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego im. Borów Tucholskich. Jest tam typową "dziewczyną do bicia", dlatego wykorzystując okazję w spektakularny sposób odchodzi z pracy. Stara się o zatrudnienie w Warszawskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym, jednak trafia na niechętnego wobec kobiet personalnego, Łukasika, który odsyła ją z kwitkiem. Kasia postanawia więc zatrudnić się w przedsiębiorstwie jako mężczyzna, a dokładniej jako syn prezesa "Borów Tucholskich", Marian Koniuszko. W sprytny sposób zdobywa jego dokumenty i w końcu otrzymuje pracę jako taksówkarz. 

Jej zmiennikiem jest Jacek Żytkiewicz, który wcześniej jeździł ze Stanisławem Lesiakiem, jednak gdy ten zostaje ranny w nietypowym wypadku, Jackowi zostaje przydzielony nowy wspólnik. Tak oto zaczynają się wspólne przygody dwójki zmienników. Już w pierwszym odcinku pojawia się także drugi wątek serialu, dotyczący przemytu heroiny z Syjamu do Niemiec, oczywiście przez Polskę. Przemytniczą szajką kieruje z Tajlandii człowiek znany w środowisku jako Krokodylowy, którego zagrał sam Stanisław Bareja. Powierza on Krashanowi, studiującemu w Polsce obywatelowi Syjamu, transport do naszego kraju ukrytych w kiełbasie narkotyków. Niestety, na Okęciu trwa akurat wzmożona kontrola antynarkotykowa i Krashan jest zmuszony do pozostawienia trefnego bagażu w sali odpraw. O pomoc w odzyskaniu torby z "kiełbasą" prosi napotkanego strażaka - cwanego Zenona Kuśmidra. Ten bez problemów odzyskuje torbę, jednak szybko orientuje się, jaka jest jej prawdziwa zawartość i żąda od Krashana sowitej zapłaty w dewizach. 

 

Przeprowadzaną w hotelu transakcję wymiany dóbr niespodziewanie przerywają milicjanci, poszukujący ukrywającej się prostytutki. W trakcie ucieczki przed funkcjonariuszami Krashan i Kuśmider trafiają do taksówki prowadzonej przez Jacka Żytkiewicza. Po drodze terroryzują taksówkarza i kradną mu pojazd. Nie udaje im się jednak zbiec daleko, ponieważ zostają zatrzymani do kontroli drogowej przez patrol milicji. W jej trakcie Krashan chowa 50 tys. dolarów w rozdartym poszyciu fotela kierowcy i od tej pory żółta taksówka o numerze bocznym "1313" staje się obiektem pożądania zarówno ekipy przemytniczej, jak i ludzi Kuśmidra. W ten oto sposób na dobre splatają się obydwa wątki filmu. 

W serialu pojawia się także wątek miłosny - Jacek zakochuje się w Kasi (poznanej bez przebrania), zresztą ze wzajemnością, i aż do przedostatniego odcinka nie orientuje się, że jego zmiennik oraz jego dziewczyna to ta sama osoba.

Bareja zaczął pisać scenariusz serialu, początkowo noszącego roboczy tytuł "Zawód taksówkarz", wraz z Jackiem Snopkiewiczem. Jednak ten niedługo potem wyjechał do USA i zastąpił go Jacek Janczarski. Przez długi czas reżyser nie mógł zdecydować, kogo obsadzić w roli Katarzyny Pióreckiej. Ostatecznie w filmie zagrała Ewa Błaszczyk, żona Janczarskiego. Serial był kręcony w latach 1985-86 i wtedy też dzieje się jego akcja. Świadczą o tym zarówno wypowiedzi reżysera ("Akcja każdego z moich filmów i seriali dzieje się w roku, w którym obraz był kręcony"), jak i ukazane w obrazie kalendarze oraz nekrolog jednej z postaci. Prace nad "Zmiennikami" zakończono jesienią 1986 roku i od tego czasu serial czekał na emisję. Niestety, reżyser nie dożył jego premiery (Stanisław Bareja zmarł nagle 14 czerwca 1987 roku), która odbyła się 18 października 1987 roku. Choć początkowo obraz miał problemy z cenzurą, to jednak ostatecznie, po kilku miesiącach od śmierci Barei, Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk odstąpił od jakiejkolwiek ingerencji w ostatnie dzieło reżysera i wyraził zgodę na jego wyświetlenie w telewizji. Mimo to, okazało się, że w trakcie pierwszej emisji z piątego odcinka został usunięty epizod z lecącym do Krakowa samolotem, który "gubi" koło i po pozbyciu się paliwa nad lasem, awaryjnie ląduje na Okęciu. Argumentowano to szacunkiem wobec rodzin ofiar katastrofy lotniczej, która wydarzyła się w maju 1987 roku w Lesie Kabackim w okolicach Warszawy. 

Reżyserowi insynuowano złe intencje ("przekraczanie granic"), nie biorąc pod uwagę tego, że rzeczona katastrofa wydarzyła się dawno po zakończeniu prac nad filmem. Pierwsza emisja "Zmienników" zakończyła się 12 lutego 1988 roku i obejrzało ją 18 630 000 widzów. 

Źródło:  http://zmiennicy.com/